W uproszczeniu można powiedzieć, że kod kreskowy, jako obraz graficzny, umożliwia nam dotarcie do pamięci komputera. Kody kreskowe wykorzystywane są do identyfikacji towarów znajdujących się w obrocie towarowym. Istnieje wiele ze standaryzowanych systemów kodów kreskowych, ale najpopularniejszym jest kod kreskowy systemu EAN.

W obrocie towarowym stosuje się trzy typy kodów EAN:

• EAN-8 – umieszczany na opakowaniach jednostkowych, na których nie może się zmieścić kod EAN-13;
• EAN-13 – umieszczany na opakowaniach jednostkowych oraz na jednostkowych opakowaniach transportowych (karton, inna jednostka transportowa zawierająca opakowania jednostkowe);
• EAN-128 – umieszczany na zbiorczych opakowaniach transportowych (paleta, skrzyniopaleta, półpaleta – DHP, itp.).

Przy stosowaniu oznaczeń kodowych należy pamiętać, że oznaczenie kodowe jest unikatowym

oznaczeniem produktu i nie może się ono powtarzać. Numer towaru musi oznaczać konkretny, ściśle określony, indywidualny rodzaj produktu. Jeżeli występują jakieś modyfikacje danego produktu muszą być im przydzielone inne numery. Jeżeli dany towar drożeje i zmienia się jego cena dla każdej sztuki towaru danego asortymentu nie trzeba zmieniać numeru kodu. Zmiana oznaczenia kodowego nie jest również wymagana, gdy następuje mało istotna zmiana składników, nieznaczna zmiana wagi, dołączony zostaje upominek, występuje promocja konkursowa lub następuje zmiana graficzna opakowania. Do obowiązków producenta należy pilnowanie, by ten sam numer produktu nie został przydzielony dwóm różnym produktom.

Należy także pamiętać, że oznaczenie kodowe umieszczone na opakowaniu jednostkowym musi być inne niż na kartonie zawierającym te opakowania jednostkowe. Producent nie może dopuścić do powtórzenia się jednego numeru dla kilku towarów. Należy zatem w firmie prowadzić rejestr numerów produktów.

Kod EAN-8 - numer towaru w kodzie EAN-8 przydziela się tylko w uzasadnionych przypadkach, gdy nie ma żadnej możliwości umieszczenia na opakowaniu kodu EAN-13. Numer produktu w tym przypadku jest przydzielany przez organizację krajową (Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu). Zawiera osiem cyfr i składa się z numeru kraju, numeru produktu i cyfry kontrolnej.
Kod EAN-13 zawiera 13 cyfr:

• pierwsze trzy cyfry są prefiksem organizacji krajowej GS1; Polska otrzymała numer 590;
• kolejne cztery cyfry oznaczają numer jednostki kodującej (producent, dystrybutor) i przydzielane są przez organizację krajową podczas rejestracji;
• następne pięć cyfr stanowi numer produktu, który przydzielany jest przez jednostkę kodującą dla asortymentu o tej samej nazwie, wadze, pojemności, kolorze, wielkości, składzie itp.
• ostatnia, trzynasta cyfra jest cyfrą kontrolną wyliczaną według specjalnego algorytmu i służy do kontroli poprawności odczytu.

Kod EAN-128 umożliwia zawarcie w numerze kodowym dodatkowych informacji (data produkcji, termin ważności, adres, numer serii itp.) wg ściśle określonych zasad.
W jakim celu stosujemy oznaczenia kodowe w obrocie towarowym?

1. Aby przyspieszyć powtarzalne operacje;
2. Aby wyeliminować pomyłki;
3. Aby realizować zasadę FIFO (przy zastosowaniu kodów EAN-128);
4. Aby umożliwić szybkie korzystanie z danych;
5. Aby ułatwić archiwizację danych;
6. Aby ograniczyć koszty zatrudnienia;
7. Aby ułatwić pracę obsłudze magazynu;
8. Aby poprawić jakość obsługi klienta wewnętrznego;
9. Aby zautomatyzować operacje magazynowe.

Co nam daje zautomatyzowanie operacji magazynowych w oparciu o kody kreskowe?

• osiągnięcie 100% wskaźnika trafności FIFO; (system nie pozostawia operatorowi możliwości wyboru),
• ograniczenie zatrudnienia; (brak „przeklepywania” danych do dokumentów w operacjach magazynowych),
• wyeliminowanie dokumentu papierowego przy wszystkich operacjach odbywających się wewnątrz magazynu (przyjęcia, przesunięcia pomiędzy magazynami logicznymi, wydania itp.),
• wyeliminowanie możliwości pomyłki przy ręcznym tworzeniu dokumentów (przepisywanie danych),
• ułatwienie pracy operatora wózka widłowego (nie musi się zastanawiać nad tym, czy wydawany jest właściwy towar),
• ułatwienie pracy magazyniera (mniej stresu) - jego podstawowym zadaniem jest teraz organizowanie pracy w magazynie, a nie pilnowanie co przygotowują pracownicy magazynowi.

Czy kod kreskowy to jedyne rozwiązanie? Nie, ale obecnie najtańsze. Co jakiś czas pojawiają się nowe rozwiązania wspomagające zarządzanie obrotem towarów, jednak przysłowiowe „od pomysłu do przemysłu” droga daleka i zdeterminowana kosztami, które w obecnej rzeczywistości nabierają szczególnego znaczenia.

Krzysztof Miziński
Konslog, konsultant ds. zarządzania procesami logistycznymi
Foto Log4